Qisada mark Zuckerberg iyo Facebook
Sheekada Mark Zuckerberg iyo Facebook
Mark Elliot Zuckerberg wuxuu ku dhashay 14-kii Maajo 1984 magaalada White Plains, New York. Waxa uu koray guri ay fadhidey aqoon iyo taageero—hooyadiis Karen oo ahayd dhakhtar cilminafsiga ah, iyo aabbihii Edward oo ahaa dhakhtar ilko. Mark sidiisii yaraa wuxuu muujiyey dabeecad aan caadi ahayn. Markii uu jiray 12 sano, aabihii wuxuu baray Atari BASIC, isagoo u suurtogaliyay in uu codsiyo barnaamijaynta ku horumariyo xarunta guriga—taas oo ay qeyb ka ahayd ZuckNet, nidaam fariimo ah oo guriga dhex mara. Inta badan, Mark wuxuu ahaa side ficil ah oo tignoolajiyadda jecel, taas oo muujineysa in da’da yar ay lahaan karto aragti weyn oo mustaqbalka ah .
Mark kuna sii socday waddo ah in uu noqdo barnaamij-yaqaan hal-abuureed wayn—dugsiyada Ardsley High iyo Phillips Exeter Academy, ayuu ku bartay axdi badan. Halkaas ayuu ku gaaray heer sare cilmiga xisaabta, astronomy-ga, siyaasadda falsafadda, iyo luuqadaha qadiimiga ah sida Laatiin, Giriigga hore, iyo Hebrew. Waxa uu sidoo kale hal-abuurnimo la yaab leh ku sameeyey Synapse Media Player—music player isticmaalaya AI yar si ay u barato dookha dhageystaha, taas oo labada Microsoft iyo AOL ay ku dalbadeen iibsigeeda $1 milyan balse Mark uu diiday oo uu doortay Harvard waxbarasho .
Harvard, 2002, Mark wuxuu bartay cilmiga maskaxda (psychology) iyo kombiyuutarka (computer science). Intii uu ka qalin jabin lahaa, wuxuu abuurey CourseMatch—adeeg isku xiraya ardayda ku saleysan doorashadooda koorsooyinka iyo kooxaysan. Laakiin waxa maskaxdiisa soo jiitay mashruuc kale oo adeegsi leh: Facemash—website uu ardaygu ka doorto qofka ugu soo jiidashada badan laba sawir, isagoo sawirada website-kale ka soo xaday. Mashruucani wuxuu sababay in internet-ka jaamacadda uu culays yimaado, ardayna ay ka caroodeen in sawiradooda la isticmaalay iyaga ogolaasho la’aan, waxaana lagu ganaaxay six bisha .
Ka dib Facemash, Mark wuxuu ka shaqeeyey fikrad cusub—iskudhaf sawiro iyo profiles si looga dhiso jaamacadda. Bishii February 4, 2004, isagoo wali Harvard joogna, wuxuu la saaxiibay Eduardo Saverin, Chris Hughes, Dustin Moskovitz, iyo Andrew McCollum, waxayna aasaaseen TheFacebook.com—website ahaa directory jaamacadeed oo u suurtogelinaya ardayda in ay abuurtaan profiles, sawirro geliyaan, iyo saaxiibo raadsadaan. Marka ugu horreysay ee furmo, muddo laba toddobaad gudaheed, badh jaamacadda Harvard waa ay iska diiwaangeliyeen .
Laakiin guusha hore waxay la xiriirtay khilaaf. Saddex arday oo ka tirsan Harvard, Cameron iyo Tyler Winklevoss, iyo saaxiibkood Divya Narendra, waxay ku eedeeyeen Zuckerberg in uu ka xaday fikirkooda ku saabsan HarvardConnection—lacag kala-magaceysan. Arrintan waxay tusaale u noqotay dhibaatooyin sharci ee xog-qaadista mas’uuliyad darrada lahayd. Ugu dambeynti, Zuckerberg wuxuu heshiis la gaaray iyaga—oo ku ixtiraamay 1.2 million saami Facebook iyo $20 milyan cash ah .
Mid kale oo muhiim ahaa: kaasoo ahaa Sean Parker—kaas oo ahaa aasaasaha Napster —oo la kulmay Zuckerberg kuna biiray shirkadda. Parker wuxuu gacan ka geystay helitaanka maalgelin muhiim ah—Peter Thiel, aabaha PayPal, ayaa maalgashi $500,000 ah ka sameeyey Facebook, taasoo u keentay xirasho kala doona ah Palo Alto iyo in Zuckerberg jaamacada ka tago si uu shirkadda u wato buuxda .
Sanadihii xiga, Facebook way sii balaadhatay. 2005, Accel Partners waxay gelisay $13 milyan, isla markaana magacooda ka saaray “The” una kala dhigay “Facebook” kaliya. Sidoo kale waxay furtay iskuulada sare, UK, iyo jaamacdad kale. 2006, Facebook waxaa loo ogolaaday qof kasta oo ka weyn 13 sano oo leh email sax ah—taasoo bilawdey ballaarin aan la hakeyn karin .
Soo saarista astaamaha la xusuusto ayaa bilaabmatay: News Feed (2006) oo beddelay sida dadku ula falgalaan macluumaadka—hadda waa salka u ah sida warbaahinta bulshada u shaqeyso. Facebook Pages (2007) ayaa saas ugu ogolaaday shirkadaha in ay kacaan. Laakiin hannaanka xayeysiinta oo ku salaysan xogta isticmaalaha ayaa Facebook ka dhigay mid dhaqaale badan—ey ku dhaqaajin制 taariikh dhan [Veency] .
Film-ka The Social Network (2010) ayaa caanka ka dhigay Zuckerberg—inkasta oo uu sheegay in bayaanadii filimka qaarkood aysan sax aheyn, haddana wuxuu aqoonsaday in sawiradiisa iyo dharka wuxuuna inta uu filimku leeyahay ay sax ahaayeen . Taariikh ahaan, 2012 Facebook waxay gashay suuq qaybso (IPO) waxayna aruurisay $16 bilyan—mid ka mid ah IPO-yadii tiknoolajiyada ugu weyn .
Facebook sidoo kale wuxuu gatalay shirkado kale—Instagram ($1 bilyan, 2012) iyo WhatsApp ($19 bilyan, 2014), sidoo kale Oculus VR ($2 bilyan, 2014)—taasoo ka dhigtay shirkad ballaaran oo farabadan adeegyo dunida ku faafay .
Laakiin Facebook ma ahayn mid ka xoreysa murugo. Sanadka 2018, Cambridge Analytica ayaa lagu ogaaday inay xog ka urursadeen 87 milyan oo isticmaaleyaal ah oo aan ogolaansho lahayn si ay doorashooyin u saameeyaan. Zuckerbergna waxaa loo yeedhay Golaha Congress-ka si uu sharaxaad uga bixiyo, taasoo calaamad u noqotay dhibaatada Facebook ku yeeshay sirta iyo saameynta bulsho—ayadoo abuuray dood ballaaran oo ku saabsan macluumaadka internetka .
Sanadka 2021, shirkadda asalka ah ee Facebook Inc. waxa loo beddelay Meta Platforms, taas oo muujineysa yoolka mustaqbalka—dib-u-dhisida “metaverse,” maskaxda virtual ee dhijitaalka ah halkaasoo dadku ku wada noolaadaan jawi 3D ah .
Iyo sannadkan hore, Facebook—Meta—waxaa ka soo wareegtay 20 sano. Zuckerberg wuxuu soo xasuustay safarkii shirkadda isagoo daabacay muuqaal taariikhi ah, halka xaaskiisa Priscilla Chan ay xustay maalmaha bilowga ahaa. Waxayna cadeeyeen sida, ayna marnaba joojinayaan horumarinta iyo badbaadinta badanaa weli yihiin shaqadooda . Mid ka mid ah warbixinada Yale waxay sheegtay sida Facebook uu ku bilowday in uu kaliya isku xiro ardayda sida Harvard iyo Yale laakiin hadda 3 bilyan qof ayaa isticmaala, isagoo keena dood ku saabsan in isticmaalka bulshadu uu saameyn ku leeyahay maskax ahaan—magaalooyinka, dhalinyarada, iyo badbaadada shaqsiyeed .
Gabagabo
Sheekada Mark Zuckerberg iyo Facebook waa mid muujisa sida hal fikrad laga keenay jaamacad konkolaate ah, u beddelanto warshad caalami ah oo saamayn weyn ku leh bulshada. Laga bilaabo ZuckNet ilaa FaceMash; TheFacebook ilaa Meta—qisadani waxay sheegaysaa quwadda riyooyinkii weynaa iyo falkaan hal-abuur. Waxaa laga bartaa in riyo yar ay noqoto xaqiiqo dunida wax ka beddeshay, haddii hogaamiyaha uu adkaysi iyo aragti leeyahay.
Dhiirigelin weeye
ReplyDelete