Qisada Guusha Singapore : Eber ilaa Heere

  SHEEKADA CAJIIBKA AH EE SINGAPORE 

      

> "Singapore waa dal jasiirad yar oo ku yaalla Koonfur-bari Aasiya, gaar ahaan bartamaha marin-biyoodka muhiimka ah ee Malacca Strait, oo isku xira Badda Hindiya iyo Badda Shiinaha Koonfureed. Dhulkeedu waa ku dhawaad 728 kiiloomitir oo isku wareeg ah — taas oo ka dhigaysa mid ka mid ah dalalka ugu yaryar caalamka marka la eego dhulka. Waxaa ka kooban hal jasiirad weyn iyo dhowr jasiiradood oo yaryar. Caasimadda dalka waa Singapore City, taas oo ah magaalo casri ah oo gebi ahaanba ku taalla jasiiradda weyn.

> Ka hor inta aysan guuleysan, noloshii Singapore ma ahayn mid qurux badan. Dadka intooda badan waxay ku noolaayeen guryo ciriiri ah oo ka sameysan shub ama qoryo, shaqo la’aan ayaa aad u badnayd, musuqmaasuq ayaa ka jiray, nadiifnimadu aad ayay u liidatay, mana jirin kheyraad dabiici ah sida shidaal ama macdano qaaliga ah. Waxaa ahayd dekad kaliya oo yar oo ay maraakiibtu ka soo degaan, taas oo ahayd ilaha ugu weyn ee dhaqaalaha.

           – Hordhac (Hook) 

> “50 sano ka hor, Singapore waxay ahayd dal yar oo xeeb ah, aan lahayn shidaal, dahab ama dhul beereed ballaaran. Dad badan waxay aaminsanaayeen in aysan weligeed ka soo kaban doonin saboolnimada. Maanta? Waa mid ka mid ah dalalka ugu hodansan caalamka, oo leh dekado casri ah, garoomo diyaaradeed oo hormuud ah, iyo nolol heer sare ah. Sidee ayey ku gaartay heerkan mucjisada ah? Waa sheekada guusha Singapore.”

        – Xaaladda hore (Background) –--

Singapore waxay ahayd gumeysi ay kala maamulayeen Portugal, Holland, iyo ugu dambeyntii Britain.

Dagaalkii Labaad kadib, Japan ayaa qabsatay muddo gaaban, kadibna dib ugu soo noqotay gacanta Britain.

1965, waxay ka go’day Malaysia kadib khilaaf siyaasadeed iyo qowmiyadeed.

Markii ay xorowday, waxay ahayd dal sabool ah, oo aan lahayn kheyraad dabiici ah, shaqo la’aan sare, iyo kala qaybsanaan qowmiyadeed (Malay, Chinese, Indian).

---------– Hoggaanka iyo Vision-ka –-----

Lee Kuan Yew, Ra’iisul Wasaarihii ugu horreeyay, wuxuu arkay in Singapore aysan ku noolaan karin keligeed iyadoo ku tiirsan kheyraad.

Wuxuu dejiyay saddex tiir oo horumar:

1. Musuq la’aan iyo sharci adag – Si ganacsiga iyo maalgashigu ugu yimaadaan.

2. Waxbarasho tayo leh – Carruurta oo la bara afafka, xirfadaha, iyo anshaxa shaqada.

3. Kaabayaasha (infrastructure) – Dekado, waddooyin, garoomo diyaaradeed, iyo guryo casri ah.

Wuxuu ka shaqeeyay in uu mideeyo qowmiyadaha kala duwan isagoo dhisay nidaam cadaalad u muuqda.

-----------– Isbeddellada Waaweyn –----------

a) Dhaqaale furan

Singapore waxay albaabada u furtay shirkadaha shisheeye.

Waxay bixisay canshuur yar iyo sharciyo cad cad, taas oo keentay in shirkado caalami ah sida Shell, Sony, iyo Microsoft ay ka dhisaan xarumo.

b) Waxbarashada iyo xirfadaha

Dugsiyada waxaa lagu daray barnaamijyo xirfadeed si dhalinyaradu ugu diyaar noqdaan shaqooyinka cusub.

English ayaa loo sameeyay luqadda shaqada, si loo fududeeyo xiriirka caalamiga ah.

c) Nadaafadda iyo nidaamka bulshada

Waxaa la hirgeliyay sharciyo adag oo nadaafadda ku saabsan — xitaa waxaa mamnuuc ah in la tuuro qashin waddada ama la calaliyo chewing gum!

Dadka waxaa lagu dhiirrigeliyay in ay guryahooda ku noolaadaan si nidaamsan, taas oo yaraysay musuqmaasuqa iyo dhibaatooyinka caafimaad.

d) Dekadda iyo adeegyada maal-gashiga

Dekadda Singapore maanta waa mid ka mid ah kuwa ugu mashquulka badan adduunka.

Dalxiiska iyo adeegyada maaliyadeed waxay noqdeen tiir kale oo dhaqaale.

--------------------– Caqabadihii –-------------------

Markii hore, dadka waxay ka shakisanayeen in siyaasadaha adag ay ka shaqeyn doonaan.

Musuqmaasuqa iyo kooxaysiga qowmiyadeed ayaa weli jiray, laakiin dowladdu waxay adeegsaday sharciyo adag iyo ciqaab degdeg ah.

Kheyraad la’aanta waxay ku khasabtay inay ku tiirsanaadaan dhoofinta adeeg iyo warshado fudud.

         -----------Guusha Maanta –-----

GDP qofkiiba: ka mid ah kuwa ugu sarreeya dunida.

Heerka shaqo la’aanta: aad u hooseeya.

Garoonka diyaaradaha Changi: dhowr jeer loo doortay kan ugu fiican adduunka.

Singapore waa xarun maaliyadeed oo caalami ah oo ay shirkado adduunka ugu waaweyn ku leeyihiin xafiisyo.

------ – Casharrada laga baran karo – ----

> “Sheekada Singapore waxay na tusaysaa in waddan yar oo aan lahayn wax kheyraad dabiici ah uu gaari karo heerka ugu sarreeya haddii uu leeyahay hoggaan daacad ah, nidaam sharci oo adag, iyo qorshe dheer. Casharka ugu weyn waa in horumarka laga bilaabo gudaha: dad waxbartay, nidaam cadaalad ah, iyo qorshe qaran oo mideeya.”

“Singapore waxay ka soo baxday saboolnimo oo ay noqotay dal mucjiso dhaqaale ah. Waxaa laga yaabaa in waddan kasta uu leeyahay caqabado gaar ah, laakiin sida ay Singapore u muujisay, caqabadahaas waa la jebin karaa haddii ay jirto aragti iyo isku duubni. Adiguna, maxaad ka baran kartaa sheekadan?”